Zagadkowe odkrycia w kościele pw. Matki Bożej Łaskawej, dawnej cerkwi w Kańczudze [ZDJĘCIA]

Trwające prace konserwatorskie w kościele pw. Matki Bożej Łaskawej, dawnej cerkwi w Ķańczudze, dostarczyły nowych odkryć i wiążących się z nimi zagadek.

- W nawie świątyni, na sklepieniu, odsłonięto dekoracje malarskie, wykonane w technice fresku suchego, nowotestamentowe, czytelne obecnie dla wprawnego oka konserwatora i historyka sztuki. Umieszczono je w polach wyznaczonych przez sztukaterie, o charakterystycznym motywie znanym z zabytków renesansu lubelskiego. Ciekawe jest to, że zachowana pod warstwą szarego koloru, różowa kolorystyka nawiązuje do najstarszych dekoracji tego stylu - informuje Beata Kot, Podkarpacki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Tajemnicze jest kolejne odkrycie. W zwornikach odczyszczono dwa herby, które odczytujemy jako herb Topór i herb Sas.

- Obecnie, w gronie komisji i pracujących w niej ekspertów, jesteśmy na etapie poszukiwania uzasadnienia do umieszczenia tych właśnie herbów - dodaje PWKZ.

Na komisji podjęto decyzję o poszerzeniu badań konserwatorskich i odsłanianiu najstarszych warstw technologicznych, zarówno wewnątrz, w nawie, jak i na zewnątrz, przy tynkach elewacji. Wstępnie badania inwentaryzacyjne pozwalają datować dużo wcześniej świątynię, niż znaliśmy dotychczas. Wymaga to potwierdzenia w dalszych pracach badawczych.

Inną niespodzianką jest odsłonięcie części wyobrażenia Św. Mikołaja w niszy w prezbiterium, co widoczne jest na jednym ze zdjęć.

Prace konserwatorskie w tej świątyni w Kańczudze trwają od kilku miesięcy i od początku obfitują w ciekawe odkrycia.

W kwietniu w budynku odsłonięto polichromie z XVI wieku i napisy wykonane cyrylicą pięć wieków temu. Początkowo Kańczudze konserwatorzy mieli zająć się polichromiami z XX wieku z okresu powojennego. Wówczas sądzono, że cerkiew powstała w XIII wieku.

Jednak pod dekoracją z 1910 roku znajdował się napis położony ręką biskupa Radyłowskiego w roku 1572. Na odkrytych fragmentach XVI-wiecznych malowideł widać też scenę ukrzyżowania, ale są też i malowidła z serafinami.

To odkrycie zmieniło spojrzenie na zasięg prawosławia na tym terenie i jednocześnie ukazało nowe oblicze historii Kańczugi. Wskazuje, że obok siebie mieszkali tu katolicy łacińscy rzymscy i chrześcijanie obrządku wschodniego. Ponadto wstępne badania wskazują, że obiekt może być najstarszą murowaną cerkwią w Polsce.

Świątynia została ufundowana przez ks. Aleksandra Lubomirskiego, właściciela Kańczugi w roku 1643, jako kaplica rzymskokatolicka. W tym obrządku funkcjonowała do roku 1740, kiedy ówczesna właścicielka miasta i klucza Teresa z Ostrogskich, żona Pawła Karola Sanguszki, przekazała kaplicę wiernym obrządku unickiego na cerkiew filialną. Z tego okresu pochodzi murowana dzwonnica.

Grekokatolicy użytkowali ją do roku 1947, po czym jako dobro "martwej ręki" przekazano cerkiew Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" na magazyn. W 1984 roku została przejęta przez miejscową parafię rzymsko - katolicką na cele kultowe. W 1995 roku kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Łaskawej został ponownie poświęcony jako filialny.